Amsterdam, 22 mei 2025– Jarenlang hebben klimaatvoorstanders beweerd dat het vertragen van uitstoot vereist dat overheden klimaat inbedden in het hele overheidsbeleid—inclusief en vooral economisch beleid. Op weinig plaatsen heeft zo’n benadering meer wortel geschoten dan in Brazilië.
Braziliaanse Minister van Financiën Fernando Haddad
Braziliaanse Minister van Financiën Fernando Haddad op een tour door de VS om zijn land te promoten als thuisbasis voor datacenters en ondergedompeld in urgente gesprekken over wereldwijde handel.
Maar klimaat en de energietransitie waren niet ver uit zijn gedachten.
Hij besprak een nieuw financieringsmechanisme voor bosbescherming, een nieuwe binnenlandse koolstofprijs in Brazilië, en hoe klimaatinspanningen de handel zullen vormgeven. Zelfs zijn datacenter-pitch bevatte klimaatverandering en het vermogen van het elektriciteitsnet van het land om duurzaam te voldoen aan de energievraag van AI.
“Een van onze grootste potentiëlen is precies het feit dat we onze schone energie in kaart hebben gebracht en dat het gecombineerd kan worden met een slim digitaal beleid,” zegt hij.
In dit vreemde historische moment kan het moeilijk zijn om te onderscheiden welke kant de energietransitiewinden op waaien.
Haddad’s werk biedt een belangrijke casestudy. Brazilië is een opkomende markt met een grote exportgerichte economie die sterke diplomatieke betrekkingen onderhoudt over geopolitieke scheidslijnen heen.
De Lula-regering houdt koers op groene ontwikkeling niet alleen omdat het land kwetsbaar is voor klimaatgevolgen, maar omdat het de economische kans blijft zien.
Brazilië’s vermogen om zijn economische ontwikkeling te verankeren in de groene transitie is grotendeels een simpele functie van zijn hulpbronnen. Zijn landbouwgronden kunnen worden gebruikt om schoonverbrandende biobrandstoffen te produceren, en zijn rijke tropische bossen vervullen een belangrijke ecologische functie. En dankzij het uitgebreide netwerk van waterwegen van het land, draait zijn elektriciteitsnet grotendeels op waterkracht.
Maar het was niet vanzelfsprekend dat het land zou kiezen om zijn ecologische hulpbronnen ten goede te gebruiken. Onder president Jair Bolsonaro stond de vorige regering snelle ontbossing toe in ruil voor snelle economische winst en negeerde de wereldwijde push voor klimaatactie. Toen Luiz Inácio Lula da Silva in 2023 aan de macht kwam, maakte het land een snelle draai naar een duurzamere benadering. Het lanceerde een Ecologisch Transformatieplan met belangrijke pijlers in duurzame financiering, circulaire economie, en ontwikkeling van de bio-economie. “Overheidsactie wordt aangepast aan die prioriteiten,” zegt Haddad.
Haddad’s ministerie van Financiën dient als een onmisbare schakel in het faciliteren van beleid zoals de nieuwe koolstofmarkt van het land. Het werkt aan het ontwikkelen van mechanismen om kapitaal aan te trekken voor bosbescherming, en coördineert met de Braziliaanse Nationale Ontwikkelingsbank, een belangrijke instelling die private investeringen in het land faciliteert, om ervoor te zorgen dat financiering is afgestemd op groene ontwikkelingsplannen. Een recent gelanceerd programma gebruikt bijvoorbeeld Braziliaans overheidsgeld om rentes te subsidiëren voor het herstellen van gedegradeerde grond. Deze federale steun heeft geholpen een golf van private investeringen in herbebossingsprojecten te faciliteren.
Op dit moment, met de VS die zich terugtrekt uit wereldwijde klimaatsamenwerking en anderen die subtieler terugkrabbelen, hebben velen gevreesd dat de terugslag zal doorwerken. Eerder op de dag had Haddad ontmoet met Amerikaanse Minister van Financiën Scott Bessent. Dus vroeg ik hem of zijn groene agenda moeilijkheden opleverde voor samenwerking met de VS in dit gespannen geopolitieke moment. “Integendeel, onze ecologische transformatiebeleid beïnvloedt onze relatie met de VS niet,” antwoordde hij. “Bedrijven die interesse hebben in deze agenda kunnen naar Brazilië komen.”
Haddad’s visie op internationaal klimaatwerk is er een van gelijkgestemde landen die samenwerken aan de klimaatagenda en hun respectievelijke benaderingen uitstippelen—zelfs terwijl ze zaken blijven doen met landen buiten de club. “Ik geloof niet dat er een unanieme positie zal zijn over de noodzaak om de ecologische transformatie te versnellen,” zegt hij. “Maar ik geloof wel dat verschillende landen hun verplichtingen zullen nakomen.”
Die gedachte was een belangrijk onderdeel bij het ontwikkelen van het cap-and-trade systeem van het land, dat vorig jaar werd aangenomen en momenteel wordt geïmplementeerd. Het programma stelt emissiereductiedoelen voor de industrie en stelt bedrijven in staat om credits te kopen als ze er niet in slagen deze te bereiken. Het opzetten van een binnenlands programma bereidt Brazilië voor op soepele handel met andere landen die een koolstofprijs hebben geïmplementeerd—en zou Brazilië een voordeel kunnen bieden gezien zijn gedecarboniseerde net.
“De koolstofmarkt zou geïnternationaliseerd moeten worden in plaats van alleen als een nationaal programma te worden beschouwd,” zegt hij. “We verwachten dat het na verloop van tijd een internationaal kader wordt.”
In het verleden werd Brazilië gekarakteriseerd als een tegenstander van beleid dat klimaatgerelateerde handelsbelemmeringen creëert, inclusief het Europese koolstofgrensaanpassingsbeleid, bekend als CBAM, dat hoogkoolstofimporten belast. Tijdens ons interview bood Haddad een meer genuanceerde kijk, zeggend dat Brazilië “een aanpassing van de aanpassing” wil. Een medewerker voegde eraan toe om Brazilië’s benadering te karakteriseren als “constructieve oppositie.” Als landen over de hele wereld koolstofprijsstelling aannemen, zegt Haddad, kunnen beleidsmaatregelen zoals CBAM een verdieping van klimaatbeleid bevorderen. “Een internationale regeling met de naties die zich inzetten voor groene ontwikkeling kan de spelregels veranderen,” zegt hij.
Naar mijn mening is een van de moeilijkste vragen voor de klimaatwereld op dit moment welke instellingen daadwerkelijk zo’n consensus zouden kunnen leveren. De VS spelen een centrale rol in veel van de instellingen die de naoorlogse wereld hebben gedomineerd. En lang bestaande klimaatinstellingen moeten lang bestaande verdeeldheid managen.
Brazilië heeft een zetel in veel van deze verschillende groepen, en vermijdt te nauwe afstemming met welke kant dan ook van de scheuren die momenteel een groot deel van de wereld verdelen. Haddad ziet klimaatactie niet exclusief geleid worden door een van de bestaande blokken. “Er gaat geen simpele verdeling zijn tussen de clubs die voor of tegen zijn,” zei hij. “Er is vandaag geen eenheid in de G7, er is ook geen eenheid in de BRICS… De milieuagenda zal opkomen door andere arrangementen.”
Brazilië heeft de kans om welke arrangementen er ook mogen opkomen vorm te geven. Het land organiseert de aankomende VN-klimaatconferentie, bekend als COP30, in de Amazone-stad Belém in november. Maar wat er ook gebeurt op COP30, het land heeft de basis om de wereldwijde agenda voor de komende decennia vorm te geven.
