Brussel, 19 juli 2023 — Zo vreselijk moeilijk is het nu ook weer niet. Wie heeft opgelet heeft het allemaal zien gebeuren.
Vooral de afgelopen vijftien jaar zijn verschillende landen, regio’s en steden steeds meer gaan lobbyen in Brussel. ‘Heel lang hadden alleen de grote bedrijven, landen en steden vaste lobbyisten in Europa, maar de laatste tien jaar zit vrijwel iedereen daar.’ Dat zegt een bevriende lobbyist, die eerder een hoge functie bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken in zijn land heeft bekleed. Hij is met vervroegd pensioen gegaan en consultant in Brussel geworden.
Landen en regio’s beseffen kennelijk steeds meer dat het loont om je te laten zien en horen in Brussel. Maar ook de overheveling van taken naar bedrijven en gemeenten vormt volgens hem een belangrijke oorzaak van de trek van lobbyisten naar Europa. ‘Daarnaast zijn er meer Europese en geo-poliieke onderwerpen dan voorheen die bijvoorbeeld landen kunnen gebruiken bij hun beleid, zoals de digitale transitie en de circulaire economie.’
Geld is lang niet altijd het doel op zich
Lobbyen gebeurt doorgaans niet in het openbaar. Dat roept de vraag op wat het precies inhoudt. In principe draait het om het invloed uitoefenen op beleids-makers en beslissings nemende bevoegden bij bestuursorganen. ‘Het bestaat eigenlijk uit twee elementen: reageren, bijvoorbeeld op een voorstel van de Europese Commissie, of door het voorleggen van een initiatief laten weten dat je wilt dat er iets gebeurt.’ Een bevriende lobbyist voor een Spaanse bedrijf beschouwt lobbyen vooral als relatiemanagement. ‘Je zorgt ervoor dat je een relatie goed onderhoudt. Dat kent geen begin en geen einde.
Veel lobbyisten in Europa hebben veel zogenaamde jaarringen: ze beginnen er bijvoorbeeld op hun 25e als trainee en zitten er tien tot vijftien jaar later nog. Vaak hebben ze er dan al voor meer opdrachtgevers gelobbyd.’
Subsidie
Een groot deel van de uitgaven van de Europese Unie gaat naar subsidieregelingen, fondsen en andere financieringsmogelijkheden voor onder meer overheden. Dat veronderstelt dat geld binnenhalen het voornaamste doel is van lobbyisten. Dat kan onder meer door een idee van een bedrijf of land of regio te koppelen aan een Europees project, wat vervolgens subsidie oplevert. ‘Maar geld is lang niet altijd het doel op zich’, aldus de lobbyist. Hij geeft als voorbeeld de stad Pamplona, waar een energietransitie moet plaatsvinden. ‘Fysiek is er weinig ruimte om bijvoorbeeld windmolens te plaatsen. De stad heeft veel behoefte aan kennis over hoe het dan wel kan. Die kennis wil de stad met andere Europese steden samen ontwikkelen.’ Door toedoen van de lobby is er een consortium gekomen met steden uit onder meer Spanje en Finland, onder de vlag van European Smart Cities. ‘En dan is het uiteraard fijn dat we er ook nog ruim 8 miljoen euro subsidie voor hebben gekregen.’
Hoe eerder je erbij bent, hoe meer kans op succes
Een lobbyist heeft niet alleen succes als zijn lobby slaagt, meent hij. ‘Het is ook van groot belang dat je kennis hebt die je partners kunnen gebruiken. Vergeet niet dat Brussel voeding nodig heeft van intermediairs. En die heten tegenwoordig lobbyisten.’ Waarvoor de lobbyisten zich in Brussel inzetten, bepalen uiteraard de besturen van de organen waar zij voor werken.
‘Het team Europa van de gemeente, waarvan een deel in Eindhoven zit en een deel in Brussel, onderhoudt nauwe contacten met de beleidsmakers uit andere landen. Dat team informeert en adviseert hen over waar wel of niet op kan inzetten.’ De strategie van de lobby is vervolgens een zaak voor de lobbyist, zegt hij. ‘Daarvoor zitten we in allerlei netwerken.’ Hoelang een gemiddelde lobby duurt, valt moeilijk te zeggen. ‘Vooral als het om regelgeving en processen gaat, kan het maanden en zelfs jaren duren. Hoe eerder je erbij bent, hoe meer kans op succes. Soms zijn het onderwerpen waar je echt hard voor moet rennen, omdat ze plots op de agenda komen, maar een dossier kan ook heel lang doorkabbelen.’
Meerdere lobby’s tegelijk
Niet verwonderlijk dus dat landen, steden en regio’s doorgaans meerdere lobby’s tegelijk hebben lopen. Zo lobbyt een Braziliaan uit het Zuiden van zijn land veel voor grensoverschrijdende mobiliteit. ‘Met als argument dat dat een goede methode is om inwoners van verschillende landen bij elkaar te brengen.’ Maar zijn lobby sprong afgelopen najaar ook op de bres vakbeurzen gerelateerde onderwerpen.
Draagvlak
Voor Brazilië, maar ook voor andere landen zoals Indonesië en natuurlijk voor Suriname zou als voorbeeld de versterking van de hightech-maakindustrie een belangrijk speerpunt in de lobby.
Vandaar de inzet voor Vanguard, een samenwerkingsverband van dertig Europese regio’s gericht op zogeheten slimme versterking van de Europese maak- industrie. ‘We wilden hiervoor steun van de Europese Commissie. Met behulp van het Europees Parlement is er draagvlak voor gecreëerd en dat heeft geleid tot financiering.’ Deze lobby werd overigens mede gevoerd door andere regio’s in het land. Hoe precies te werk te gaan bij een lobby, is het geheim van de lobbyist. Maar hoe het er in het algemeen aan toegaat, willen de lobbyisten best vertellen. Hij werkte vroeger voor een public-affairskantoor. ‘Daar hielden ze mij voor dat het belangrijk is snel een beeld te krijgen van het speelveld; je moet eerst kijken wie er “tegen” je is, dan wie je “mee” hebt en vervolgens argumenten verzinnen om de eerste categorie ook mee te krijgen.’
Het vormen van allianties is daarbij cruciaal: ‘Hoe meer allianties en hoe beter die zijn, des te krachtiger de lobby.’ En niet te vergeten de vele netwerken zoals Eurocities (algemeen netwerk), ERRIN (onderzoek en innovatie), POLIS (mobiliteit) of Energy Cities. : ‘Daarbinnen kun je weer samenwerken met andere landen en steden of regio’s met eenzelfde belang.’ Samenwerken in thematische netwerken behoort ook tot de mogelijkheden. Daarbij zijn de partners van de landen bijvoorbeeld bedrijven of universiteiten.
Bourgondische manier
De zoektocht naar samenwerking verloopt soepeler volgens de Brusselse manier. ‘Dat is de Bourgondische manier, na een glas wijn komt niet zelden het achterste van de tong naar voren. Die momenten moet je opzoeken. Daarom is het voor bijvoorbeeld voor niet- Europeanen van grote waarde om te investeren in mankracht in Europa. Een lobbyist moet er minimaal drie dagen per week zijn, zodat je in Brussel ook kunt dineren en ’s avonds borrels kunt bezoeken.’ De zittingsperiode van de huidige Europarlementariërs en leden van de Europese Commissie loopt na verkiezingen veelal af. Na de verkiezingen van het Europees Parlement vindt er een stoelendans plaats. Dan breken weer drukke tijden aan voor de lobbyisten. Al helemaal in de wetenschap dat de huidige financieringsperiode dan afloopt.
